ชื่อวิทยาศาสตร์ : Sycanus collaris Fabricius
มวนตัวห้ำ เป็นแมลงห้ำที่ช่วยกำจัดหนอนของแมลงศัตรูพืชได้หลายชนิด เช่น หนอนกระทู้หอม หนอนกระทู้ผัก หนอนคืบกะหล่ำ หนอนเจาะสมอฝ้าย หนอนแก้วส้ม เป็นต้น มีปากแบบแทงดูด ทำลายเหยื่อโดยใช้ปากแทงเข้าที่ลำตัวของเหยื่อแล้วปล่อยสารพิษ ทำให้เหยื่อเป็นอัมพาต หลังจากนั้นจึงดูดกินของเหลวภายในลำตัวของเหยื่อจนแห้งตาย แล้วทิ้งเหยื่อเพื่อหาเหยื่อใหม่ต่อไป จึงนับว่าเป็นแมลงศัตรูธรรมชาติที่เกษตรกรสามารถนำไปใช้ประโยชน์เพื่อควบคุมแมลงศัตรูพืชทดแทนการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชได้เป็นอย่างดี
มวนเพชฌฆาต เป็นแมลงห้ำทั้งในระยะตัวอ่อนและตัวเต็มวัย โดยเริ่มเป็นตัวห้ำตั้งแต่ระยะตัวอ่อนวัย 1 สามารถทำลายศัตรูพืชได้หลายชนิด เช่น หนอนคืบกะหล่ำปลี หนอนคืบฝ้าย หนอนเจาะสมอฝ้าย หนอนไหม หนอนคืบลำไย หนอนแก้วส้ม หนอนผีเสื้อต่างๆ หรือแม้กระทั่งมวนและด้วงศัตรูพืช เป็นต้น
มักจะพบมวนเพชฌฆาตตามสวนผลไม้ต่างๆ เช่น สวนส้ม มะม่วงและลำไย พืชไร่ เช่น ฝ้าย ยาสูบ และพืชต่างๆ ที่มีแมลงศัตรูพืชทำลาย โดยมีเขตแพร่กระจายอยู่ทางภาคกลาง ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย โดยเฉพาะในเขตจังหวัดที่มีการทำสวนผลไม้ต่างๆ
ไข่
ไข่เป็นกลุ่ม สีน้ำตาล ยาวรี มีมูกสีขาวขุ่นเพื่อยึดไข่รวมกันเป็นกลุ่ม ๆ ละ 20 – 230 ฟอง ไข่จะฟักเป็นตัวอ่อนภายใน 10 – 15 วัน
ตัวอ่อน
มี 5 วัย มีการเจริญเติบโตโดยการลอกคราบ ตัวอ่อนที่ฟักออกจากไข่ จะมีสีแดงใส ไม่มีปีก ลักษณะคล้ายมด อยู่รวมเป็นกลุ่ม เมื่อโตขึ้นจะเริ่มแยกกลุ่ม และเป็นตัวห้ำตั้งแต่วัย 1 ระยะตัวอ่อนมีอายุ 50-70 วัน
ตัวเต็มวัย
ลำตัวยาวประมาณ 2–2.5 เซนติเมตร ส่วนหัว หนวดและขามีสีดำ คอยาว ปากยาวกว่ามวนพิฆาต ด้านข้างลำตัวส่วนท้องทั้ง 2 ข้าง มีแถบสีแดงสลับดำปีกส่วนบนสีดำ ปีกส่วนกลางสีส้มแดง ปีกส่วนปลายสีน้ำตาลเข้ม ตัวเมียวางไข่ได้ประมาณ 442 ฟอง/ตัว อายุ 40-80 วัน
มวนตัวห้ำจะเข้าทำลายเหยื่อโดยใช้ปากที่แหลมยาวแทงเข้าไปในลำตัวเหยื่อพร้อมกับปล่อยสารพิษ ทำให้เหยื่อเป็นอัมพาต ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ จากนั้นจะดูดกินของเหลวภายในลำตัวเหยื่อจนแห้งและตายอย่างรวดเร็ว โดยมวน 1 ตัว สามารถทำลายเหยื่อได้ 4 – 5 ตัว/วัน
🍃กรณีสำรวจพบหนอนในแปลงมีปริมาณน้อย (1-2 ตัวต่อจุดสำรวจ) ปล่อยอัตรา 100 ตัว/ไร่ ส่วนในไม้ผล ปล่อยมวนตัวห้ำ อัตรา 100 ตัว/ต้น
🍃กรณีสำรวจพบหนอนในแปลงมีปริมาณมาก ปล่อยมวนตัวห้ำ อัตรา 2,000 ตัว /ไร่ ส่วนในไม้ผล ปล่อยมวนอัตรา 2,000 ตัว / ต้น
🍃หลังการปล่อย 7 วัน ทำการสำรวจปริมาณหนอนผีเสื้อและความเสียหายของพืชเพื่อประเมินผลการควบคุม