ข่าวพยากรณ์และเตือนการระบาดศัตรูพืช ฉบับที่ 5/66
เพลี้ยจักจั่นมะม่วง
ช่วงนี้เป็นช่วงที่มะม่วงมีการแทงช่อดอกเพื่อติดผล จะมีแมลงศัตรูชนิดหนึ่งที่มักจะเข้าทำลายมะม่วงในระยะออกดอกนั่นคือเพลี้ยจักจั่น ซึ่งหากมีการเข้าทำลายจำนวนมากจะส่งผลกระทบทำให้มะม่วงติดผลน้อยและทำให้ผลผลิตลดลง ดังนั้นศูนย์ส่งเสริมเทคโนโลยีการเกษตรด้านอารักขาพืชจังหวัดชลบุรี จึงขอให้เกษตรกรผู้ปลูกมะม่วงในภาคตะวันออก หมั่นสำรวจแปลงเฝ้าระวังการเข้าทำลายของพลี้ยจักจั่นอย่างใกล้ชิด เพื่อหาทางควบคุมและป้องกันกำจัดก่อนเกิดการระบาดรุนแรง
เพลี้ยจักจั่นมะม่วง : เพลี้ยจักจั่นที่พบการระบาดมี 2 ชนิด ได้แก่
1. Idioscopus clypealis (Lethierry) ขนาดลำตัวเพศผู้ยาวเฉลี่ย 3.64 มิลลิเมตร เพศเมียยาวเฉลี่ย 3.78 มิลลิเมตร พื้นสีของหัว ลำตัว และปีกมีสีน้ำตาลอ่อนอมเขียว รูปร่างเป็นรูปลิ่ม ลำตัวเรียว แหลมไปทางปลายปีก ใบหน้ามีจุดกลมสีดำ 4 จุด และขอบด้านหน้าของแผ่นแข็งทางตอนท้ายของปล้องอก อีก 2 จุด แผ่นริมฝีปากบน มีสีดำเต็มแผ่น ลักษณะส่วนหัวและลำตัวเป็นรูปลิ่ม
2. Idioscopus niveosparsus (Lethierry) ขนาดลำตัวเพศผู้ยาวเฉลี่ย 4.45 มิลลิเมตร เพศเมียยาวเฉลี่ย 4.71 มิลลิเมตร เพลี้ยจักจั่นชนิดนี้มี แผ่นสันหลังอกปล้องแรก และแผ่นแข็งทางตอนท้ายของ ปล้องอก เป็นสีน้ำตาลอมเทา มีจุดสีดำประปรายทั่วไป เวลา ที่ปีกทั้งสองประกอบกันจะเห็นจุดสีขาวใสเรียงกันเป็นรูปตัววี (V) ตรง กลาง หลังใบหน้า (Front) มีแถบสีน้ำตาลเข้มทอดขวางตรงกลางใบหน้า และจุดกลมสีขาวบนใบหน้าจะอยู่ในระดับเสมอกับตาเดี่ยว
ความสำคัญ
เพลี้ยจักจั่นมีการเคลื่อนไหวว่องไวตัวอ่อนมักพบอยู่เป็นกลุ่มตาม ช่อดอกและใบ โดยเฉพาะบริเวณโคนของก้านช่อดอกและก้านใบ จำนวนเพลี้ยจักจั่นที่เข้าทำลายช่อดอก มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการทำให้ดอกร่วงและไม่ติดผล ดังนั้น ถ้าพบ เพลี้ยจักจั่นตั้งแต่ 5 ตัวต่อช่อ ก็มีผลทำให้ดอกร่วงได้ถ้าพบปริมาณเพลี้ยจักจั่น เพิ่มมากขึ้นในระยะดอกใกล้บานจะทำให้ดอกร่วงได้เช่นกัน
การแพร่ระบาด
พบระบาดทั่วไปทุกแห่งที่ปลูกมะม่วง พบได้ตลอดทั้งปีแต่ปริมาณประชากรของเพลี้ยจักจั่นจะเพิ่มอย่าง รวดเร็วในช่วงออกดอก คือระหว่างธันวาคม – มกราคม เมื่อมะม่วงเริ่มแทงช่อดอก จ้ำนวนเพลี้ยจักจั่นจะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว และสูงขึ้นเรื่อยๆ จนระยะดอกตูม มีปริมาณสูงสุดเมื่อดอกใกล้บาน และจะลดลงเมื่อมะม่วงเริ่มติดผล ซึ่งจะไม่พบบนผลเมื่อ มะม่วงมีขนาดเท่านิ้วหัวแม่มือ (1.5 – 2 ซม. หรือช่วง 40 วัน)
ลักษณะการทำลาย
ตัวอ่อน และตัวเต็มวัย ทำลายใบอ่อน ช่อดอก ก้าน ดอก และยอดอ่อน ระยะที่ทำความเสียหายให้มากที่สุด คือ ระยะที่มะม่วงกำลังออกดอกโดยดูดน้ำเลี้ยงจากช่อดอก ทำให้แห้ง และดอกร่วงติดผลน้อย หรือไม่ติดเลย ระหว่างที่ เพลี้ยจักจั่นมะม่วงดูดกินน้ำ เลี้ยงจะถ่ายมูลมีลักษณะ เป็นน้ำหวานเหนียว ๆ ติดตามใบ ช่อดอก ผล และ รอบ ๆ ทรงพุ่ม ทำให้ใบมะม่วงเปียก ต่อมาจะเกิดราดำปกคลุม มีผลต่อการสังเคราะห์แสง ใบอ่อนที่ถูกดูดน้ำเลี้ยง (โดยเฉพาะ ระยะใบเพสลาด) จะบิดงอโค้งลงด้านใต้ใบจะมีอาการปลายใบแห้งให้สังเกตได้
ลักษณะการทำลาย
1. สำรวจแปลงอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง
2. การตัดแต่งกิ่งภายหลังเก็บผลผลิต จะช่วยลดที่หลบซ่อนของเพลี้ยจักจั่น และทำให้การพ่นสารฆ่าแมลงมี ประสิทธิภาพดีขึ้น
3. ระยะก่อนดอกบาน หากสำรวจพบเพลี้ยจักจั่น 1 – 5 ตัวต่อช่อ สามารถฉีดพ่นเชื้อราบิวเวอเรีย อัตรา 1 กิโลกรัมต่อน้ำ 80 ลิตร พ่นในช่วงเย็น หากสำรวจพบเพลี้ยจักจั่นมากกว่า 5 ตัวต่อช่อ พ่นด้วยสารฆ่าแมลงดังนี้ แลมบ์ดา-ไซฮาโลทริน 2.5% อีซี อัตราการใช้ 10 มิลลิลิตร ต่อน้ำ 20 ลิตร คาร์บาริล 75% ดับเบิ้ลยูพี อัตราการใช้ 60 กรัม ต่อน้ำ 20 ลิตร อิมิดาโคลพริด 100 เอสแอล อัตราการใช้ 10 มิลลิลิตร ต่อน้ำ 20 ลิตร ไดโนทีฟูแรน 10 กรัม ต่อน้ำ 20 ลิตร ไทอะมีโทแซม 25 % ดับเบิ้ลยูจี 2.5 กรัม ต่อน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นในช่วงเวลาเย็น เมื่อช่อดอกบานแล้วไม่ควรพ่นสารฆ่าแมลง เพราะอาจเป็นอันตรายต่อแมลงผสมเกสร และหมั่นสำรวจช่อ ดอกอยู่เสมอ
4. การพ่นสารฆ่าแมลงให้มีประสิทธิภาพ ควรพ่นให้ทั่วถึงลำต้น มิเช่นนั้นตัวเต็มวัยจะเคลื่อนย้ายหลบซ่อนไป ยังบริเวณที่พ่นสารฆ่าแมลงไม่ถึง ควรปรับหัวฉีดให้เป็นละอองฝอย และระยะเวลาการฉีดพ่น
5. ใช้เชื้อราไตรโคเดอร์มา อัตรา 1 กิโลกรัม ผสมน้ำ 200 ลิตร ฉีดล้างช่อดอกและใบ เพื่อช่วยแก้ปัญหา ราดำ ถ้าแรงอัดฉีดของน้ำแรงพอก็ช่วยให้เพลี้ยในระยะตัวอ่อนกระเด็นออกจากช่อดอกได้ ต้องระมัดระวังอย่าให้ กระแทกดอกมะม่วงแรงเกินไป เพราะอาจทำให้ดอกหรือผลที่เริ่มติดร่วงได้
6. ใช้กับดักแสงไฟ ดักตัวเต็มวัยที่บินมาเล่นไฟ
7. อนุรักษ์ศัตรูธรรมชาติที่ช่วยทำลายเพลี้ยจักจั่นมะม่วง ได้แก่ ผีเสื้อตัวเบียน Epipyrops fuliginosa Tams แมลงวันตาโต Pipunculus annulifemur Brunetti แตนเบียน Centrodora idiocera Ferrieri แมงมุม Lyssomanes sikkimensis และ Plexippus paykullii
ที่มา : กรมวิชาการเกษตร
ที่มาภาพ : www.agrilandbiotech.com/crops/mango?lightbox=comp-
: www.google.com/search?q=เพลี้ยจักจั่นมะม่วง